ADRES : D723
NAAM :
DE GALERIJ
STRAAT : Aan de Waal
ADRES VOOR 1830 :
----
KADASTERNUMMER :
2226
N.P. v. BEZWAAR : ------
NAAM: DE GALERIJ
BRON: NAN serie delen nr. 6216; Numaga 1954 blz. 22;
Schevichaven-Oud Nijmegen's Straten enz. blz 381;
Stukken
tot de Raad 1793, OAN doos III nr. 403;
JAAR: 1646
Bij raadsbesluit van 1 augustus 1646 werd tot de bouw van
"de Galerij" besloten: "Tot een schuilplaats voor de regen, en
wandeling voor de lieden aan de Waal te doen hebbende". Het duurde tot
1654 voor "de Galerij" voltooid was. Later in de zeventiende eeuw
deed ze ook dienst als Beurs.
De gravure uit Arkstee 's
berijmde kroniek van Nijmegen geeft ons een duidelijk beeld van dit bouwwerk:
een tegen de walmuur aangebouwde open galerij met kruisgewelf en arcaden, die rusten
op negen Toscaanse zuilen van Naamse steeen; boven de architraaf is een leien
dak aangebracht, onderbroken door drie zolderramen.
Dezelfde Arkstee beschrijft
ons uitvoerig met minder smakelijke bijzonderheden, wie hij in deze zuilenhal
ontmoette:
"Hier vind ik bij malkander staan
Een tal van oude grijze mannen,
Die om een waterluchtje gaan
En in 't gemeen hier samenspannen:
Hier staan of zitten zij in 't rond,
Wie, meest verminkt met kruk en staken,
En met het pijpje in hunnen mond,
De zever langs den baard en kaken
Uit hun verkleumde lippen sluipt,
Daar 's anders neus gedurig druipt."
En dan beschrijft hij in
zijn bombastisch gerijmel verder, hoe deze samenscholenden snoeven op machtige
heldendaden of hoge afkomst en hun visie op het bestuur van stad en land.
Request van 8 oktober 1793 aan de Raad. De wijnverlater H.
Kortebus heeft in eigendom een huis, staande buiten de Kraanpoort naast de
stads "Gallerij". De aanvrager is genoodzaakt aan zijn huis enige
reparaties te verrichten, waarmede reeds een aanvang is gemaakt. Dat het huis
voor de aanvrager niet groot genoeg is, zodat hij het zelf graag zou trachten
te vergroten. De aanvrager heeft geen ander passend plan weten uit te denken,
dan het betimmeren van het bovenste gedeelte van de voornoemde
"Gallerij". De aanvrager heeft hiervan een tekening laten formeren,
welke bijgevoegd is.
Zoals uit de tekening
blijkt, zal de betimmering zonder benadeling van de "Gallerij" en tot
grote sierraad van deze stad kunnen geschieden. Dat de stad hierdoor van het
onderhoud van het dak zou worden vrijgesteld en dat alleen het benedenste
gedeelte tot stadslasten zou blijven. Terwijl de aanvrager zich ook graag zou
willen verplichten om de schade, die door de betimmering aan de beneden
gallerij mocht worden toegebracht, voor zijn rekening te zullen herstellen.
Dat de aanvrager, overtuigd
van het genoegen van de Raad in de aanbouw en het verfraaien van deze stad,
onderdanig verzoekt de betimmering aan de "Gallerij" volgens de
bijgevoegde tekening te acconderen.
Vroeg in de negentiende eeuw bouwde men er een verdieping op,
die als koffiehuis gebruikt werd.
Nijmeegsche Courant begin september 1818:
Notaris W.C. van Elsbroek,
te Nijmegen, is voornemens op donderdag 24 september 1818, des avonds om zeven
uur, ten huize van Hendrik Grevers, kastelein wonende in het navermelde te
verkopen huis, publiek op hogen te doen inzetten, om op 8 oktober
daaraanvolgende finaal te worden verkocht.
Een bijna nieuw gebouwd huis
en erf, staande en gelegen aan de kade der stad Nijmegen, het uitzicht hebbende
over de rivier de Waal vanouds genaamd de Gaanderij, bijzonder geschikt tot ene
sociëteit, koffie- en wijhuis, en waarin de die affaire thans wordt
geëxerceerd, voorzien van drie roijale boven- en drie benedenkamers, zolder, kelder
en verdere kommoditeiten.
Uit het verwisselingsregister van 16 oktober 1822:
Het gebouw D723 "de
Gaanderij", gelegen aan de Waal, wordt door J. Jansen, te Nijmegen,
overgedragen aan Willem Koppel, te Nijmegen.
Nijmeegsche Courant dinsdag 23 mei 1826 nr. 41:
De deurwaarder D.J. Bosch, te Nijmegen, zal namens de bloemist Bourgeois van Luik, op donderdag 25 mei 1826, 's morgens om half elf, ten huize van de Wed. Koppel op de Gallerij, aan de rivier de Waal, te Nijmegen, publiek verkopen: een aanzienlijke partij bloemen en vreemde planten, bestaande in rododendrums, jasmin, mirte, oranjebomen, camelias, en meer andere soorten, te veel hier alle op te noemen. Gemelde bloemen zijn daags te voren ten huize voornoemd te zien.
Nijmeegsche Courant vrijdag 20 april 1827 nr. 32:
Verkoping van bloemen. De
deurwaarder D.J. Bosch te Nijmegen, zal, namens de bloemist P.H. Burger te
Hees, op dinsdag 24 april 1827, 's morgens om 11 uur, ten huize van de Wed.
Koppel, op "de Gallerij", aan de rivier de Waal te Nijmegen, publiek
aan de meestbiedenden verkopen, een uitmuntende verzameling bloemen, bestaande
in fraaie maandrozen, rododendrums, pelargoniums, Kaapse en andere
heestergewassen en meer andere soorten, te veel, hier alle op te noemen.
Nijmeegsche Courant dinsdag 15 april 1828 nr. 31:
De deurwaarder D.J. Bosch,
te Nijmegen, zal, namens de bloemist P.H. Burgers, te Hees, op vrijdag 18 april
1828, 's morgens, om 11 uur, ten huize van de weduwe Koppel, op de Gallerij,
aan de rivier de Waal, te Nijmegen, publiek aan de meestbiedende verkopen: een
fraaie verzameling van bloemgewassen, bestaande in rododendrums, oranje- en
citroenbomen, maandrozen op stammen, de schoonste en nieuwste pelargoniums,
kaapse planten en bollen, en hetgeen verder zal worden te voorschijn gebracht;
hetwelk alles een uur vóór de verkoping te zien zal zijn.
Prov. Geld. en Nijm. Courant zaterdag 5 mei 1838:
Op nader te bepalen dag zal,
ten huize van mejuffrouw de weduwe Koppel, op de Gallerij, aan de Waal te Nijmegen,
verloot worden, een fraaie welluidende piano-forte, waarvan het getal der loten
op 70 en de prijs dezelve op 1 gulden het lot is bepaald. De intekeningslijst
is in voornoemd koffiehuis voor handen.
Prov. Geld. en Nijm. Courant zaterdag 14 december 1839:
Het koffiehuis de Gallerij,
gelegen aan de rivier de Waal te Nijmegen in hetwelk de affaire alnog met goed
succes wordt uitgeoefend, wordt, door vergevorderde jaren, op billijke
voorwaarden, met al hetgeen tot de koffiehuis-affaire behoort, waaronder een
extra goed mahoniehouten biljart, uit de hand te koop gepresenteerd. Nadere
informatie bij de eigenaresse en bewoonster van het zelve, mits brieven franco.
Prov. Geld. en Nijm. Courant zaterdag 4 april 1840:
J.H.C.A. Paijen, notaris te
Nijmegen, is voornemens op woensdag 8 april 1840, 's avonds om 7 uur, in het
Notarishuis te Nijmegen te doen inzetten, om 14 dagen daarna finaal te
verkopen.
Een voor weinig jaren geheel
nieuw gebouwd en wel onderhouden huis en erf, gelegen te Nijmegen aan de rivier
de Waal, tegenover de Gierbrug, vanouds de Gallerij genaamd, waarin sedert
verscheidene jaren met bijzonder goed gevolg de affaire van koffiehuishouder is
uitgeoefend geworden, waarvoor dit gebouw geheel en al is ingericht, als
bestaande het zelve, onder anderen, uit 2 bovenzalen, welk een schoon uitzicht
hebben over de gehele Betuwe, en voorts uit de verdere gemakken en bergplaatsen, als tot zodanig
gebouw behoren, lopende langs het gehele erf een besloten stoep, welke zomers
tot een aangename buitenzitting is ingericht; - ook hebben de Rijks
aanbestedingen bij voortduring aldaar plaats. De aanvaarding van dit perceel
zal zijn op 5 mei aanstaande, des verkiezende kan de koper overnemen een
uitmuntend goed biljart met toebehoren, alsmede het verdere, tot het houden van
een koffiehuis benodigd.
N.B. Gezegd erf is mede uit
de hand te koop tot de dag van de inzet, nadere inlichtingen zijn te bekomen
bij bovengemelde notaris.
Prov. Geld. en Nijm. Courant 2 augustus 1856:
Notaris Van de Goes, te
Beek, zal op donderdag 7 augustus 1856, des namiddags om vier uur, ten huize
van van Meurs, aan de Waal, te Nijmegen, publiek verkopen. Het gebouw, genaamd
de Gallerij, gelegen aan de Waal, om te worden afgebroken.
Prov. Geld. en Nijm. Courant 9 augustus 1856:
Het gebouw de Galerij, tot
voor korte tijd een welgelegen Koffiehuis aan de Waal alhier, sedert enige
jaren hoe langer meer verzakt, tot dat het voor de veiligheid nodig werd
gekeurd afgebroken te worden, is 7 augustus voor afbraak verkocht voor de som
van 405 gulden; onder verplichting de oude Galerij, zoals die bestond tot 1816,
in de vorige staat te herstellen. De oude Galerij werd in 1646 op een te voren
open plaats, tegen de stadsmuur, gebouwd en had de gedaante van een kleine
Beurs steunende op negen pilaren. Heden is men reeds met afbreken begonnen.
Het laatste overblijfsel aan "de Galerij" is in
1944 verdwenen. Niet ver van de Grotestraat en schuin tegenover de
aanlegsteiger van de gierpont bevond zich een geelgepleisterd huis, waarin een
politiepost gevestigd was. Een aandachtig beschouwer van het overigens
onbeduidend gebouw kon in de voorgevel door de pleisterlaag heen de sporen
ontwaren van een rondboog, gedragen door zuilen